International Journal of Educational and Social Sciences

Yeşil ekonomiye dair yaklaşımlar: Kavramsal bir bakış

Mehtap İşler — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışma, sürdürülebilir yeşil ekonomik büyümeye yönelik teorik yaklaşımları inceleyen bir literatür taramasıdır. Dünya ekonomisi son dönemlerde 2008 krizi, Rusya-Ukrayna Savaşı, Covid-19 Salgını, Asya Pasifikteki stres, Ortadoğu’daki gerginlikler gibi bir dizi meydan okumalarla karşı karşıya kalmıştır. Yeşil Ekonomi ise doğa merkezli ve rekabetçi iktisadi kalkınma vaadiyle kulağa hoş gelen yapısal çözümler sunmaktadır. Yeşil Ekonomiye dair üç bilindik bakış açısından birincisi olan iyimser yeşil büyüme yanlısı görüş, Çevresel Kuznets Eğrisi eşliğinde dile getirilirken, Büyüme-Agnostik görüş ise bu iyimser görüşe bir eleştiri mahiyetinde değerlendirilebilir. İyimser yeşil büyüme yanlısı görüşte teknolojik ilerlemenin ve ekonomik kalkınmanın çevresel sorunları çözmenin anahtarı olduğu ifade edilir. Büyüme-Agnostik görüşe göre ise ekonomik büyümenin veya çevresel sürdürülebilirliğin tek başına yeterli olmadığı savıyla birlikte, asıl önemli olan sosyal refahın devamının sağlanmasıdır. Her bir bakış açısının kendi içinde tutarlı ya da ispata muhtaç yönlerinin olduğu söylenebilir. Bu bağlamda her iki görüş ışığında teorik olarak sosyal refah merkezli yeşil sürdürülebilir kalkınma planları geliştirmek ve bu planları hayata geçirmek zor bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır. Fakat bu konuda kayda değer mesafe kat etmiş olan İskandinav ülkeleri örneğine bakıldığında imkânsız olmadığı aşikardır. Üçüncü bir görüş olan küçülme (degrowth) yaklaşımı ise iktisadi küçülme yanlısı bir düşünce akımını temsil eder.

'Fair Play' filminin Gottman çift ve aile terapisi bağlamında incelenmesi

İmge Dilara Süllü, Doç. Dr. Meryem Karaaziz — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Fair Play, hırs ve rekabetin merkezde olduğu ve aynı zamanda etik meseleleri de ele alan bir psikolojik gerilim filmidir. Film, bir finans şirketinde çalışan Emily ve Luck isimli çifti ele almaktadır ve Emily’nin terfi almasıyla ilişkilerinde oluşan çatışma sürecini inceler. Çalışmada kullanılacak olan Gottman Çift Terapisi yöntemi, Temelde bir ilişki terapisi ekolüdür. Daha çok sistemik terapi ve ilişki odaklı yaklaşımlar çerçevesinde yer alan Gottman Çift Terapisi, çiftler arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi ve sorunların çözülmesi amacıyla geliştirilen, bilimsel temellere dayanan bir terapi modelidir. Dr. John Gottman ve Dr. Julie Schwartz Gottman tarafından oluşturulmuş olan yöntem, çiftlerin ilişkilerinde farkındalık kazanmasına, olumlu etkileşimlerini artırmasına ve uzun vadede kalıcı mutluluğu hedeflemesine yardımcı olur. Bu çalışma nicel araştırma yöntemlerinden doküman analizi metoduyla oluşturulmuş olup Fair Play filminin Gottman çift terapisi bağlamında analiz edilmesi amacını gütmektedir.

Eğitimde kültüre duyarlı uygulamalar ölçeği: Ölçek uyarlama çalışması

Arş. Gör. Bahar Yüce, Doç. Dr. Servet Atik — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Son yıllarda farklı nedenlerden dolayı tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de göçün yükselişiyle çok kültürlülük eğitim kurumlarında daha görünür olmaya başlamış ve okullarda çok kültürlü yapıların gelişmesine yol açmıştır. Bu durum da, kültürel uyum, iletişim, disiplin gibi birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Okullarda gözlenen kültürel farklılıkların yönetilmesinde ise öğretmenler büyük rol oynamaktadır. Bu sebeple öğretmenlerin kültürler arası öğrenmeye açık olması ve farklı kültürlere yönelik uygulamalara sınıf içerisinde yapacağı eğitsel faaliyetlerde yer vermesi önemlidir. Bu araştırmada da öğretmenlerin kültüre duyarlı uygulamalar hakkındaki algılarını ölçen Kültüre Duyarlı Uygulamalar Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini 2024-2025 eğitim öğretim yılında Doğu ve Güney Doğu Anadolu’daki dört ilde okul öncesi, ilk ve ortaöğretim düzeyinde görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırma çalışma grubunu ise Malatya, Gaziantep, Adıyaman ve Muş illerinde görev yapan kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 320 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS ve AMOS 21 istatistik programlarında analiz edilmiştir. Ölçeğin geçerliliğini ortaya koymak için ise Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Ölçeğin uygulandığı örnekleme ilişkin güvenirliğini ortaya koymak amacıyla da Cronbach Alpha İç Tutarlılık Katsayısı ve McDonald’s Omega Katsayıları hesaplanmış, Cronbach Alpha İç Tutarlılık Katsayısı ve McDonald’s Omega Katsayısı .87 olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonucunda ölçeğin 13 maddelik geçerli güvenilir olduğu yönünde kanıtlar ortaya konulmuştur.

'Zindan Adası' filminin travma sonrası stres bozukluğu ve kabul kararlılık terapisi bağlamında incelenmesi

Şerife Kıratlı, Doç. Dr. Meryem Karaaziz — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Zindan Adası, Martin Scorsese'nin yönettiği 2010 yapımı psikolojik gerilim filmidir. Film 1954 senesinde ABD'li polis memuru Teddy Daniels ve arkadaşı Chuck Aule’un, Massachusetts yakınlarındaki Zindan Adası adlı adada bulunan akıl hastanesinden kaçan bir mahkûm olan Rachel Solando'yu araştırmak için adaya gelmesiyle başlamaktadır. Teddy' nin Kendi geçmişinden gelen travmalar ve halüsinasyonları onu zorlamaktadır. Özellikle Nazilerin ölüm kamplarında geçirdiği Acılara şahit olduğu savaş anıları ve eşi Dolores' in ölmesi, psikolojisini derinden etkilemektedir. Teddy aslında Andrew Laeddis adına bir hastadır ve Zindan Adası’nda tedavi gören bir mahkûmdur. Karısı Dolores, ruhsal sorunlar nedeniyle çocuklarını öldürmekte ve Andrew da bu travma ya dayanamayarak gerçeklikten kopmaktadır. Onun araştırmacı bir dedektif olduğu sanrı, doktorlar tarafından kurgulanmış bir terapi yöntemidir. Son sahnede, Teddy'nin geçmişini kabul eder ama yine de sanrılar içinde yaşamaya devam etmektedir. Bu çalışma, Martin Scorsese’nin yönettiği Zindan Adası (Shutter Island, 2010) filmini Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) çerçevesinde nitel bir olgu incelemesi yöntemiyle ele almaktadır. Araştırma, filmdeki başkarakter Teddy Daniels’ın yaşadığı travmatik deneyimlerin ve psikolojik süreçlerin KKT’ nin temel ilkeleriyle nasıl benzeştiğini analiz etmeyi amaçlamaktadır. KKT’nin temel hedeflerinde yer alan psikolojik esneklik, ruhsal deneyimleri eleştirmeden açıklamayı, ânla temas halinde bulunmayı, değerler doğrultusunda tutum sergilemede net hale gelmeyi açıklamaktadır. Psikolojik esnekliğin önünde psikolojik katılık bulunmaktadır. TSSB, derin bir ruhsal sarsıntı ardından ortaya çıkan, travmatik deneyimin sürekli tekrarlanması, olayla benzeşen tetikleyici işaret uzak durma, yüksek etki benzeri özel belirtilerle gösteren belirten bir sorundur. Bunlara denk olduğu varsayılan sahnelerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak, Zindan Adası filminde başkahraman Teddy’nin yaşadığı travmalar ve sanrılar, TSSB belirtileri ile KKT’nin temel ilkeleri arasında anlamlı bir ilişki ortaya koymaktadır. Filmde betimlenen psikolojik süreçlerin terapötik açıdan değerlendirilebileceği ve bireyin travmatik deneyimlerle baş etme biçimlerini anlamada katkı sağlayabileceği öngörülmektedir. Ayrıca, izleyici deneyimleri veya terapist görüşleriyle desteklenen ampirik araştırmaların yürütülmesi, film temelli terapi yaklaşımlarının geçerliliğini ve uygulanabilirliğini artırabileceği öngörülmektedir.

Psikoterapide hipnoterapi etkinliğinin incelenmesi

Uzman Psikolog Seher Oğul — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Bu makale, hipnoterapinin psikolojik rahatsızlıkların tedavisindeki rolünü ve etkinliğini inceleyen bir derlemedir. Araştırma, hipnoterapinin anksiyete, depresyon ve kronik ağrı gibi durumlar üzerindeki terapötik etkilerini ele almakta ve bu yöntemin klinik uygulamalarda nasıl bir potansiyele sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma, hipnoterapinin bireylerin yaşam kalitesini artırma ve psikolojik iyilik halini destekleme konusunda önemli bir araç olabileceğini göstermektedir. Ayrıca hipnoterapinin diğer tedavi yöntemleriyle kombine edildiğinde daha etkili sonuçlar doğurabileceği vurgulanmaktadır. Bu çalışma, hipnoterapinin gelecekteki uygulamaları ve araştırmaları için bir temel oluşturmayı amaçlamaktadır.

'Sil Baştan' filminin duygu odaklı terapi bağlamında film analizi yöntemiyle incelenmesi

Duygu Fikir, Doç. Dr. Meryem Karaaziz — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Sil Baştan filmi, Joel ve Clementine arasındaki ilişkiyi ele almaktadır. Joel, düz bir hayatı olan bir adamken Clementine ile tanışır ve her şey o zaman başlamış olur. İlişkileri çok güzelken her şey bir anda sarpa sarar. Bu süreçte mutsuz olduğunu hisseden Clementine, Joel ile olan anılarını sildirmek ister. Bunu öğrenen Joel’da, kendi hafızasını sildirmeye karar verir. Bunun sebebi ise, bu acıyla başa çıkamayacağını düşünmesidir. Ancak silme işlemi sırasında, geçmişteki acı ve tatlı anılarını hatırlamaya başlar ve bu anıların değerini anlayarak bunları unutmak istemediğini, Clementine’ı hala sevdiğini fark eder. Bu farkındalık ise, duygusal deneyimleri öne çıkaran DOT yaklaşımıyla uyum sağlar. Duygu merkezli hümanist yaklaşım kuramından yola çıkan, duygu odaklı terapi bireyin duygularının farkına varmasını, duygularını kabul etmesini, duygularını açıkça ifade edebilmesi, düzenlemesi ve dönüştürebilmesini amaçlayan bir psikoterapi yöntemidir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi yöntemi kullanılmaktadır. Amaç olarak terapinin kavramları, terapistin rolü, çiftin değerlendirilmesi, belirlenen hedefler, buna göre kullanılan teknikler ve Sil Baştan filminin duygu odaklı terapi bağlamında film analiz yöntemi kullanılarak tartışılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda Sil Baştan filmi, acı veren anılardan kaçmak yerine bu anılarla yüzleşmenin ve onların anlamlandırmasının daha sağlıklı bir yol olduğunu vurgulamaktadır. Sonuç olarak bu çalışmada Sil Baştan filminin zengin örnekler bulundurmasından dolayı, duygu odaklı terapinin kavramlarıyla incelendiğinde psikoterapi süreçlerinde, çiftler için daha anlaşılır ve daha iyileştirici etki gösterebileceği düşünülmektedir.

İklim değişikliğinin dış ticaret üzerindeki etkileri: Riskler, fırsatlar ve politik yönelimler

Mehmet Çavdar — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Günümüzde iklim değişikliği uluslararası ticaretin dinamiklerini etkileyecek boyuta ulaşmıştır. Nitekim iklim değişikliğine bağlı olarak artan doğal afetler, lojistik altyapıyı tehdit etmekte; limanlar, yollar ve taşıma ağları zarar görmektedir. Bu durum, tedarik zincirlerinde aksamalara ve maliyet artışlarına yol açmaktadır. Aynı zamanda karbon vergileri, yeşil ticaret anlaşmaları ve sürdürülebilir üretim standartları gibi çevresel düzenlemeler, ülkelerin dış ticaret politikalarını yeniden şekillendirmektedir. Bazı sektörler için riskler artarken, çevre dostu teknolojiler ve yeşil ürünler için yeni pazar fırsatlarının doğduğu söylenebilir. Söz gelimi Kuzey Kutbunda eriyen buzullar daha kısa transfer rotası seçeneklerini ticari gemi seyrine açmaktadır. Bu makale küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliğinin dış ticaret üzerindeki etkilerini literatürdeki ekonomik, lojistik ve politik boyutlarıyla ele almakta; Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler için stratejik öneriler sunmaktadır. Amaç, iklim değişikliğinin yarattığı tehditleri azaltırken sürdürülebilir ticaretin nasıl mümkün kılınabileceğine katkı sağlamak ve bu alandaki literatüre Türkiye’nin konumu üzerinden özgün bir bakış sunmaktır.

Panik bozuklukta bilişsel davranışçı terapi yaklaşımı: Olgu sunumu

Psikolog Eda Direk, Doç. Dr. Meryem Karaaziz — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Bu araştırma panik bozukluk tanısı almış bir danışanla yürütülen psikoterapi sürecini ayrıntılı bir şekilde sunarak, bilişsel davranışçı terapinin (BDT) etkinliğini göstermek ve klinik uygulamalara katkı sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu doğrultuda çalışma olgu sunumu yöntemiyle gerçekleştirilmiş ve 39 yaşındaki kadın bir danışanla yürütülen sekiz haftalık bireysel psikoterapi süreci ele alınmıştır. Müdahale sürecinde Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ile Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) teknikleri birlikte uygulanmış, danışanın panik atak döngüsü, otomatik düşünce örüntüleri, duygusal bastırma eğilimi ve ilişkisel sorunları terapötik müdahalelerle çalışılmıştır. Bulgular doğrultusunda danışanın panik atak sıklığında ve şiddetinde azalma, duygularını tanıma ve ifade etme becerilerinde artış, içgörü gelişimi ve benlik algısında güçlenme gözlenmiştir. Sekizinci seansın sonunda danışanın terapötik hedeflerine büyük ölçüde ulaştığı ve psikoterapi sürecinin etkili bir şekilde tamamlandığı değerlendirilmiştir. Sonuçlar yapılandırılmış bütüncül bir psikoterapi yaklaşımının panik bozukluk semptomlarının yönetiminde işlevsel olabileceğini göstermektedir. Bu bağlamda panik bozuklukla ilgili daha fazla vaka sunumuna ve vaka temelli araştırmalara ihtiyaç duyulduğu düşünülmektedir.

İki dilli duygusal ifade: özel yetenekli öğrencilerde Türkçe–İngilizce duygu farklılaşmasının nitel analizi

Mehmet Karaşahin, Orhan Yücel — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışma, özel yetenekli öğrencilerin duygusal yoğunluklarının iki dilli duygu ifadelerini nasıl şekillendirdiğini inceleyen nitel bir durum çalışmasıdır. Araştırmanın temel amacı, bir Bilim ve Sanat Merkezinde (BİLSEM) eğitim öğretim gören özel yetenekli öğrencilerin, sosyo-duygusal temaları anadilleri (L1-Türkçe) ve yabancı dilleri (L2-İngilizce) aracılığıyla nasıl yapılandırdıklarını ve bu süreçte yabancı dilin"duygusal bir sığınak"işlevi görüp görmediğini incelemektir. Çalışma ayrıca Dewaele’nin ‘Duygusal Uzaklaştırma Hipotezi’nin, özel yetenekli öğrenciler için geçerliliğini sınamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda L2 kullanımının duygusal dengeye katkı sağlayıp sağlamadığı tartışılmıştır.Araştırma, amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen, 10-12 yaş aralığındaki 8 BİLSEM öğrencisi ile yürütülmüştür. Veriler, her iki dilde yazılmış duygu temalı metinler, yarı yapılandırılmış bireysel görüşmeler ve gözlem notlarından oluşmaktadır. Toplanan veriler, Braun ve Clarke tematik analiz yöntemiyle çözümlenmiştir.Bulgular, iki dilin duygusal ifadede belirgin bir işlevsel ayrışma sergilediğini açığa çıkarmıştır. Bulgular, Türkçenin öğrenciler için daha içsel ve duygusal bir alan sunduğunu; İngilizcenin ise kimi durumlarda duyguları yumuşatan, mesafeli bir ifade biçimine dönüştüğünü göstermiştir. Katılımcılar, İngilizceyi kullanarak sosyal yargıdan kaçınabildiklerini, duygusal bir"gizlilik"ve"güvenlik"hissettiklerini ve olumsuz deneyimleri daha kontrollü, rasyonel bir dille ifade edebildiklerini belirtmişlerdir. Bir katılımcı bu işlevsel ayrımı “Türkçe fırtına, İngilizce harita” metaforuyla ifade etmiştir. Bu metafor, Türkçenin duygusal yoğunluğu yüksek, spontan ve içe dönük bir ifade alanı sunduğunu; İngilizcenin ise duyguları mesafeli ve daha kontrollü biçimde düzenlemeye imkân veren bilişsel bir çerçeve işlevi gördüğünü göstermektedir.Sonuç olarak bu çalışma, özel yetenekli öğrenciler için yabancı dilin, yalnızca akademik bir beceri değil, aynı zamanda Dabrowski'nin tanımladığı duygusal yoğunluğu yönetmek ve Vygotsky'nin işaret ettiği üzere duygusal öz-düzenlemeyi sağlamak için kullanılan stratejik bir"duygusal denge unsuru"olduğunu saptamıştır. Bu bulgular, BİLSEM’lerde dil eğitiminin duygusal refahı destekleyen psikodilbilimsel pedagojilerle zenginleştirilmesi gerektiğini göstermektedir.

'Can Dostum' filminin Mindfulness terapisi bağlamında incelenmesi

Yeşil Çolak, Doç. Dr. Meryem Karaaziz — Tue, 02 Dec 2025 00:00:00 +0300

FFilm zengin ve başarılı bir iş adamı olan Philippe’in hikayesini anlatmaktadır. Philippe yamaç paraşütü yaparken kaza geçirmesi ve felç olmasıyla kendi bakımını yapamaz hale gelmektedir. Kendi için bakıcı aramaktadır. Driss’in hapishaneden yeni çıkmış olması, iş aramasını ve bu bağlamda bakıcılık pozisyonu için başvuruda bulunmasını zorunlu hale getirdiği görülmektedir. Belli bir zaman sonra iki karakterin dostluğu oluşmaya başlamaktadır. Philippe, Driss sayesinde yaşamında yeni bir bakış açısı benimsemekte ve aynı zamanda hayata bağlanmaktadır. Mindfulness Terapisi (Bilinçli Farkındalık) yaşanılan anı olduğu gibi fark ederek düşünceleri ve duyguları yargılamadan algılamayı içeren bir terapi ekolüdür. Kısaca Mindfulness Terapisinin vurguladığı insanların yaşanılan anda kalmalarını ve tamamen tüm bedenini o ana yoğunlaştırmalarını sağlamaktadır. Bilinçli Farkındalığın bireysel müdahaleleri bireylerin, zihinsel tutumlarını değiştirirken olaylara alışılagelmişten farklı olarak bakmalarını amaçlamaktadır. Çalışmada 2011 yapımı olan Can Dostum (Fransızcaya özgün adıyla Intouchables) filmi Mndfulness Terapisi yaklaşımı açısından incelenmiştir. Mindfulness sözcüğü birçok yazar tarafından farklı şekillerde belirtilmiştir. Anda olma, yargılamamak, kabul etme gibi ortak bileşenleri olduğu görülmektedir. Filmde bu kavramlara uygun örnek ve diyaloglara yer verilmiştir. Bu araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak, çalışmada anda olma, kabul ve yargılamama kavramlarına uygun örneklerle açıklanan bu filmde Mindfulness Terapisi perspektifinden psikoloji alanına fayda sağlayacağı düşünülmektedir.