Eğitimde kültüre duyarlı uygulamalar ölçeği: Ölçek uyarlama çalışması


Özet Görüntüleme: 7 / PDF İndirme: 7

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.17777250

Anahtar Kelimeler:

Kültüre duyarlı uygulamalar, kültüre duyarlı eğitim, ölçek uyarlama

Özet

Son yıllarda farklı nedenlerden dolayı tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de göçün yükselişiyle çok kültürlülük eğitim kurumlarında daha görünür olmaya başlamış ve okullarda çok kültürlü yapıların gelişmesine yol açmıştır. Bu durum da, kültürel uyum, iletişim,  disiplin gibi birçok sorunu beraberinde getirmiştir. Okullarda gözlenen kültürel farklılıkların yönetilmesinde ise öğretmenler büyük rol oynamaktadır. Bu sebeple öğretmenlerin kültürler arası öğrenmeye açık olması ve farklı kültürlere yönelik uygulamalara sınıf içerisinde yapacağı eğitsel faaliyetlerde yer vermesi önemlidir. Bu araştırmada da öğretmenlerin kültüre duyarlı uygulamalar hakkındaki algılarını ölçen Kültüre Duyarlı Uygulamalar Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini 2024-2025 eğitim öğretim yılında Doğu ve Güney Doğu Anadolu’daki dört ilde okul öncesi, ilk ve ortaöğretim düzeyinde görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırma çalışma grubunu ise Malatya, Gaziantep, Adıyaman ve Muş illerinde görev yapan kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 320 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS ve AMOS 21 istatistik programlarında analiz edilmiştir. Ölçeğin geçerliliğini ortaya koymak için ise Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Ölçeğin uygulandığı örnekleme ilişkin güvenirliğini ortaya koymak amacıyla da Cronbach Alpha İç Tutarlılık Katsayısı ve McDonald’s Omega Katsayıları hesaplanmış, Cronbach Alpha İç Tutarlılık Katsayısı ve McDonald’s Omega Katsayısı .87 olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonucunda ölçeğin 13 maddelik geçerli güvenilir olduğu yönünde kanıtlar ortaya konulmuştur.

Referanslar

Abdallah, A., & Alkaabi, A. M. (2023). Role of teachers in reinforcing students cultural and heritage awareness at Abu Dhabi schools to meet global challenge. Cogent Social Sciences, 9(1). https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2194734

Akbaş, G., & Korkmaz, L. (2007). Ölçek uyarlaması (Adaptasyon). Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 15–16. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpb134003.pdf?v=1714643916

Aragona-Young, E., & Sawyer, B. E. (2018). Elementary teachers’ beliefs about multicultural education practices. Teachers and Teaching, 24(5), 465–486. https://doi.org/10.1080/13540602.2018.1435527

Asmus, E. P. (1989). Factor analysis: A Look at the technique through the data of rainbow. Bulletin of the Council for Research in Music Education, 101, 1–29. http://www.jstor.org/stable/40318371

Bandalos, D. L., & Finney, S. J. (2010). Factor analysis: Exploratory and confirmatory. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.), The reviewer's guide to quantitative methods in the social sciences (pp. 93-114) . NY: Routledge.

Banks, J. A. (2016). Multicultural education: Characteristics and goals. In J. A. Banks & C. A. M. Banks (Eds.), Multicultural education: Issues and perspectives (9th edition) (pp. 2-24). John Wiley & Sons, Inc.

Barrett, P. T., & Kline, P. (1981). The observation to variable ratio in factor analysis. Personality Study and Group Behavior, 1(1), 23-33.

Baudassé, T., Bazillier, R., & Issifou, I. (2016). Migration and institutions: Exit and voice (from abroad)?. Journal of Economic Surveys, 32(3), 727–766. https://doi.org/10.1111/joes.12212

Bayık, M. E., & Gürbüz, S. (2016). Ölçek uyarlamada metodoloji sorunu: Yönetim ve örgüt alanında uyarlanan ölçekler üzerinden bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 3(1), 1-20. https://doi.org/10.18394/iid.15648

Bektaş, Y. (2006). Kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlikleri ve psikolojik danışman eğitimindeki yeri. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 43-59. https://dergipark.org.tr/en/pub/egeefd/issue/4916/67285

Brown, C. S., & Chu, H. (2012). Discrimination, ethnic identity, and academic outcomes of Mexican immigrant children: the importance of school context. Child development, 83(5), 1477–1485. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2012.01786.x

Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2nd ed.). The Guilford Press.

Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.

Chen, W., Mason, S., Staniszewski, C., Upton, A., & Valley, M. (2012). Assessing the quality of teachers’ teaching practices. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 24, 25–41. https://doi.org/10.1007/s11092-011-9134-2

Civitillo, S., Schanchner, M., Juang, L., Vijver F., J.R., Handrick, A., & Noack, P. (2017). Towards a better understanding of cultural diversity approaches at school: A multi- informant and mixed-methods study. Learning, Culture and Social Interaction, 12, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.lcsi.2016.09.002

Çapık, C., Gözüm, S., & Aksayan, S. (2018). Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: Güncellenmiş rehber. Florence Nightingale Journal of Nursing, 26(3), 199-210. https://dergipark.org.tr/tr/pub/fnjn/issue/39968/397481

Çelik, H. (2008). Çokkültürlülük ve Türkiye’deki görünümü. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(15), 319-332. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/214917

Duany, J. (2011). Blurred borders: Transnational migration between the Hispanic Caribbean and the United States. University of North Carolina Press. https://doi.org/10.5149/9780807869376_duany

Düzen, N., & Batuk, B. (2025). Okul öncesi öğretmen adaylarına yönelik çokkültürlü empati ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Yaşadıkça Eğitim, 39(1), 46–63. https://doi.org/10.33308/26674874.2025391771

Düzen, N., Uyanık, C., & Batuk, B. (2025). Çokkültürlü eğitimle yüzleşmek: Öğretmen adaylarının görüşleri. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty (76), 188-211. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1633959

Earley, P. C. (2002). Redefining interactions across culture and organisations: Moving forward with cultural intelligence. Research on Organisational Behaviour, 24, 271-299. https://doi.org/10.1016/S0191-3085(02)24008-3

Erkuş, A. (2007). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 17–25. https://www.tpd.com.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpb134004.pdf

Finn, A., & Kayande, U. (2004). Scale modification: Alternative approaches and their consequences. Journal of Retailing, 80(1), 37-52. https://doi.org/10.1016/j.jretai.2004.01.003

Fontenelle-Tereshchuk, D. (2021). ‘Global’ education: Migration, belonging and the ‘rule’ of being a guest. The Journal of Educational Thought (JET) / Revue de La Pensée Éducative, 54(3), 257–276. https://www.jstor.org/stable/27128345

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50. https://doi.org/10.2307/3151312

Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill. https://saochhengpheng.wordpress.com/wp-content/uploads/2017/03/jack_fraenkel_norman_wallen_helen_hyun-how_to_design_and_evaluate_research_in_education_8th_edition_-mcgraw-hill_humanities_social_sciences_languages2011.pdf

Ge, Y., Li, W., Chen, F., Kayani, S., & Qin, G. (2021). The theories of the development of students: a factor to shape teacher empathy from the perspective of motivation. Front. Psychol, 12, 1-9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.736656

Goh, M. (2012). Teaching with cultural intelligence: developing multiculturally educated and globally engaged citizens. Asia Pacific Journal of Education, 32(4), 395-415. https://doi.org/10.1080/02188791.2012.738679

Gorsuch, R.L. (1983). Factor Analysis. Lawrence Erlbaum.

Grobler, B. R., Moloi, K. C., Loock, C. F., Bisschoff, T. C., & Mestry, R. J. (2006). Creating a school environment for the effective management of cultural diversity. Educational Management Administration & Leadership, 34(4), 449-472. https://doi.org/10.1177/1741143206068211

Gunawan, J., Marzilli, C., & Aungsuroch, Y. (2021). Establishing appropriate sample size for developing and validating a questionnaire in nursing research. Belitung nursing journal, 7(5), 356–360. https://doi.org/10.33546/bnj.1927

Hambleton, R. K., & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-13. https://www.testpublishers.org/assets/documents/volume%201%20issue%201Increasing%20validity.pdf

Hamilton, M. J. (2016). Examining teacher multicultural competence in the classroom: Further validation of the multicultural teaching competency scale. [Master's thesis, Louisiana State University]. https://repository.lsu.edu/gradschool_theses/4433

Han, J.B. (2017). Developing a scale for culturally responsive practice: Validation, relationship with school organizational factors, and application [Doctoral dissertation, Michigan State University]. MSU Libraries Digital Collections. https://doi.org/doi:10.25335/yega-xc39

Harriott, W. A., & Martin, S. S. (2004). Using culturally responsive activities to promote social competence and classroom community. TEACHING Exceptional Children, 37(1), 48-54. https://doi.org/10.1177/004005990403700106

HBOGM. (2023). Göç ve acil durumlarda eğitim daire başkanlığı. https://hbogm.meb.gov.tr/www/goc-ve-acil-durumlarda-egitim-daire-baskanligi/icerik/1445

Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6, 53-60. https://arrow.tudublin.ie/cgi/viewcontent.cgi?article=1001&context=buschmanart

Jackson, F. R. (1993). Seven strategies to support a culturally responsive pedagogy. Journal of Reading, 37(4), 298–303. http://www.jstor.org/stable/40017437

Karataş, K. (2020). Kültürel değerlere duyarlı öğretmen ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1761-1775. https://doi.org/10.17755/esosder.735068

Karataş, K., & Oral, B. (2017). Kültürel değerlere duyarlı eğitime hazırbulunuşluk ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 257-268. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/20625/makaleler/7/2/arastirmax-kulturel-degerlere-duyarli-egitime-hazirbulunusluk-olcegi-gecerlik-guvenirlik-calismasi.pdf

Karataş, K., Sezgin, E., & Yılmaz, E. (2023). Kültürel değerlere duyarlı sınıf yönetimi öz yeterlik ölçeği’nin türkçeye uyarlama çalışması. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, (68), 27-48. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1159378

Kılınç, Ş., & Sözer, M. A. (2022). Kültüre duyarlı farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının öğrencilerin empati becerilerine etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 90, 23-50. http://dx.doi.org/10.29228/JASSS.57369

Kitsantas, A. (2012). Teacher efficacy scale for classroom diversity (TESCD): A validation study. Profesorado, 16, 35-44. https://doi.org/10.30827/profesorado.v26i1.13211

Kline, R. B. (2013). Exploratory and confirmatory factor analysis. In Y. Petscher & C. Schatsschneider (Eds.), Applied quantitative analysis in the social sciences (pp. 171- 207). Routledge.

Kotluk, N., & Kocakaya, S. (2018). Türkiye için alternatif bir anlayış: Kültürel değerlere duyarlı eğitim. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 749-789. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.86

Kurşun, S., & Shpendı Şirin, T. (2025). Erken çocukluk dönemi eğitimcilerinin çokkültürlü eğitim tutumlarının ve çokkültürlü oyun algılarının metaforik olarak belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 15(3), 1187-1245. https://doi.org/10.24315/tred.1463783

Ladson-Billings, G. (2000). Fighting for our lives: Preparing teachers to teach African American students. Journal of teacher education, 51(3), 206-214. https://doi.org/10.1177/0022487100051003008

Liu, Q., Çolak, F. Z., & Agirdag, O. (2021). Teachers’ beliefs and practices in culturally diverse schools: an empirical study in Southwest China. Teachers and teaching: Theory and practice, 27(7), 672-695. https://doi.org/10.1080/13540602.2021.1987878

López López, M. C., & Hinojosa Pareja, E. F. (2015). Construction and validation of a questionnaire to study future teachers’ beliefs about cultural diversity. International Journal of Inclusive Education, 20(5), 503–519. https://doi.org/10.1080/13603116.2015.1095249

Marvi, K. (2023). Impact of cultural diversity in classrooms of secondary schools. Creative Education, 14, 197-211. https://doi.org/10.4236/ce.2023.141014

MEB. (2014). Yabancılara yönelik eğitim-öğretim hizmetleri-genelge. https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1715.pdf

Meyers, S., Rowell, K., Wells, M., & Smith, B. C. (2019). Teacher Empathy: A model of empathy for teaching for student success. College Teaching, 67(3), 160–168. https://doi.org/10.1080/87567555.2019.1579699

Murphy, H., Tubritt, J., & Norman, J.O. (2018). The role of empathy in preparing teachers to tackle bullying. Journal of New Approaches in Educatıonal Research. 7, 17–23. https://doi.org/10.7821/naer.2018.1.261

Nayır, F. (2019). Kültürel değerlere duyarlı öğretmen rolleri ölçeğinin geliştirilmesi. Turkish Studies-Educational Sciences, 14(6), 3273-3292. http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.39584

OECD. (2010). Educating teachers for diversity: meeting the challenge. OECD Publishing.

Ogbu, J. U. (1992). Understanding cultural diversity and learning. Educational Researcher, 21(8), 5–24. https://doi.org/10.2307/1176697

OYGM. (2022). Geçici eğitim merkezinde görev yapan/yapacak olan Suriyeli öğretmenlerin eğitimi. https://oygm.meb.gov.tr/www/gecici-egitim-merkezinde-gorev-yapanyapacak-olan-suriyeli-ogretmenlerin-egitimi/icerik/466

OYGM. (2023). Öğretmen yetiştirme ve geliştirme genel müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/www/sinifinda-yabanci-uyruklu-ogrenci-bulunan-mill-egitim-bakanligi-ogretmenlerinin-egitimi-projesi/icerik/1130

Özmen, F., & Aküzüm, C. (2010). Okulların kültürel yapısı içinde çatışmalara bakış açısı ve çatışma çözümünde okul yöneticilerinin liderlik davranışları. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 78-83. https://doi.org/10.18603/std.24481

Öztürk, C., & Altundağ, P. (2023). Kültürel boyutlar teorisi bağlamında Türkiye- Güney Kore organizasyon kültürü incelemesi. Doğu Dilleri Dergisi, 8(2), 65-95. https://doi.org/10.61134/audodilder.1400906

Pagani, C., Robustelli, F., & Martinelli, C. (2011). School, cultural diversity, multiculturalism, and contact. Intercultural Education, 22(4), 337-349. https://doi.org/10.1080/14675986.2011.617427

Petrović, D. S. (2011). How do teachers perceive their cultural intelligence?. Procedia Social and Behavioral Sciences, 11, 276–280. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.01.076

Pevzner, M.N., Sheraizina, R.M., Ushanova, I.A., Petryakov, P. A., & Donina, I.A. (2017). Concepts and strategies of cultural diversity management at higher school. Revista Espacios, 38(50), 29-35. https://www.revistaespacios.com/a17v38n50/a17v38n50p29.pdf

PIKTES. (2024). Hakkımızda. https://piktes.gov.tr/cms/Home/Hakkimizda

Polat, S., Arslan, Y., & Dincer, O. (2017). Diversity leadership skills of school administrators: A scale development study. Issues in Educational Research, 27(3), 512–526. https://search.informit.org/doi/10.3316/ielapa.007986302705230

Regulus, T. A., & Leonaitis, K. (1995). Conflict, violence, and cultural diversity. Update on Law-Related Education, 19(1), 41-42. https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/ulred19&div=12&id=&page

Rengi, Ö. (2023). Culturally responsive classroom management in multicultural education environments. Journal of Elementary Education: Theory and Practice (JELEDU), 1(1), 53–82. https://doi.org/10.5281/zenodo.8406395

Rengi, Ö., & Polat, S. (2019). Okullarda kültürel çeşitliliğe ilişkin uygulamalar ve bu uygulamalarla ilgili öğrenci görüşleri: Almanya’nın Baden-Württemberg eyaleti Stuttgart örneği, Eğitim ve Bilim, 44(197), 239-260.

Sarıdaş, G., & Nayır, F. (2024). Kültürel değerlere duyarlı okul kültürü (KDDOK) ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 515-537. https://doi.org/10.17679/inuefd.1404282

Schachner, M.K., Noack, P., Van de Vijver, F.J.R., & Eckstein, K. (2016). Cultural diversity climate and psychological adjustment at school—Equality and inclusion versus cultural pluralism. Child Development, 87(4), 1175-1191. https://doi.org/10.1111/cdev.12536

Schachner, M. K., Schwarzenthal, M., Moffitt, U., Civitillo, S., & Juang, L. (2021). Capturing a nuanced picture of classroom cultural diversity climate: Multigroup and multilevel analyses among secondary school students in Germany. Contemporary Educational Psychology, 65, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2021.101971

Schwarzenthal, M., Schachner, M.K., Juang, L.P., & van de Vijver, F.J.R. (2020). Reaping the benefits of cultural diversity: Classroom cultural diversity climate and students’ intercultural competence. European Journal of Social Psychology, 50, 323–346. https://doi.org/10.1002/ejsp.2617

Spielberger, C. D., & Sharma, S. (1976). Cross-cultural measurement of anxiety. In C.D. Spielberger & R. Diaz-Guerrero (Eds.), Cross-Cultural Anxiety (pp. 13-25). Hemisphere Pub.

Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7th ed.). Allyn ve Bacon/Pearson Education.

Taneri, P. O., & Özbek, Ö. Y. (2023). Promoting diversity and culturally responsive pedagogy in higher education. International Journal of Turkish Educational Sciences, 11(21), 765-813. https://doi.org/10.46778/goputeb.1333036

Thijs, J., Krijnen, M., Vemde, L., Hornstra, L., Mainhard, T., & Wansink, B. (2024). The diversity teaching beliefs scale: Addressing cultural diversity, communalities between cultures, and national culture in the classroom. Teacher and Teacher Education, 153, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tate.2024.104846

Turan, Ç. (2025). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin çokkültürlü eğitim hakkında görüşlerinin değerlendirilmesi. International QMX Journal, 4(4), 688-700. https://doi.org/10.5281/zenodo.15286798

Türkiye Göç İdaresi. (2025). İstatistikler. https://www.goc.gov.tr/giris-cikis

Türközü, S. G., (2018). Kültürel Çeviri Bağlamında Korece-Türkçe Çeviri Çalışmaları. Turnalar, 19(1), 5-12.

UNESCO. (2005). Kültürel ifadelerin çeşitliliğinin korunması ve geliştirilmesi sözleşmesi. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. https://www.unesco.org.tr/Pages/179/177/

UNICEF. (2023). Türkiye’de geçici koruma altında olan suriyeli çocuklara yönelik eğitim müdahalesinin belgelendirilmesi – nihai raporu. https://www.unicef.org/turkiye/raporlar/t%C3%BCrkiyede-ge%C3%A7ici-koruma-alt%C4%B1nda-olan-suriyeli-%C3%A7ocuklara-y%C3%B6nelik-e%C4%9Fitim-m%C3%BCdahalesi-raporu

Verkuyten, M., & Thijs, J. (2001). Ethnic and gender bias among Dutch and Turkish children in late childhood: The role of social context. Infant and Child Development, 10(4), 203–217. https://doi.org/10.1002/icd.279

Yıldırım, S., & Tezci, E. (2020). Factors that influence teachers’ multicultural teaching practices. OPUS International Journal of Society Researches, 16(27), 13-47. https://doi.org/10.26466/opus.687625

Yılmaz, F. (2016). Multiculturalism and multicultural education: A case study of teacher candidates’ perceptions. Cogent Education, 3(1), 1-13. https://doi.org/10.1080/2331186X.2016.1172394

Zhao, Y. (2007). Cultural conflicts in an intercultural classroom discourse and interpretations from a cultural perspective. Intercultural Communication Studies, 16(1), 129-136. https://www-s3-live.kent.edu/s3fs-root/s3fs-public/file/13-Yuqin-Zhao.pdf

Wulandari, W. (2024). Multicultural education: Fostering diversity and inclusion in the classroom environment. Education Studies and Teaching Journal (EDUTECH), 1(1), 1-18. https://doi.org/10.62207/8a9qke98

İndir

Yayınlanmış

2025-12-02

Nasıl Atıf Yapılır

Yüce, B., & Atik, S. (2025). Eğitimde kültüre duyarlı uygulamalar ölçeği: Ölçek uyarlama çalışması. International Journal of Educational and Social Sciences, 4(2), 113–138. https://doi.org/10.5281/zenodo.17777250